عمل آوري (نگهداري) فوم بتن
عمل آوري فوم بتن براي ادامه عمل هيدراسيون و آسيب نرسيدن به بتن ضرورت دارد. مجموعه اعمالي كه براي پرهيز از ايجاد آسيب به فوم بتن تازه و جوان و نارس انجام ميشود محافظت ناميده مي شود. جلوگيري از آسيب تگرگ و بارش رگبار به سطح فوم بتن، جريان يافتن آب و ايجاد شيار در سطح فوم بتن، ايجاد تركهاي جمع شدگي زود هنگام (خميري) جلوگيري از ايجاد لرزش يا ضربه اي كه موجب ترك خوردگي يا قلوه كن شدن مي شود و جلوگيري از يخ زدگي سريع و زود هنگام از جمله مواد نگهداري حفاظتي است.
ادامه عمل هيدراسيون سيمان منوط به وجود شرايط مساعد از نظر دما و وجود رطوبت كافي است حداقل دماي 5+ درجه سانتيگراد براي ادامه هيدراسيون ضروري است.
همچنين بايد رطوبت كافي يا بيش از حد نياز در اختيار سيمان قرار گيرد. وجود آب در حد تشكيل ژل سيمان كافي نيست و تدوام منطقي هيدراسيون با سرعت معمولي نيازمند اشباع بودن فضاهاي خالي خمير سيمان و فوم بتن است و اگر درصد اشباع به زير 80% برسد عملاً هيدراسيون به شدت كند مي شود يا متوقف مي گردد. با افزايش دما سرعت هيدراسيون بيشتر مي شود.
عمل آوري حرارتي(پروراندن) بتن
در مواردي كه هوا سرد است و يا در مورد قطعات پيش ساخته و يا توليد فوم بتن در جا براي كسب مقاومت بيشتر در كوتاه مدت روش تسريع در هيدراسيون با افزايش دماي محيط و بتن در هنگام عمل آوري حرارتي ضرورت پيدا مي كند. هرچند ضرورتهاي اجرائي منشاء توجيه عمل آوري حرارتي براي پيش ساختگي و توليد سريع است اما بايد دانست تسريع هيدراسيون عملاً بر مقاومتهاي دراز مدت، دوام و نفوذ پذيري كم و بيش اثر منفي دارد. مدول ارتجاعي و درگيري بتن و ميلگرد را نيز در نهايت كم مي كند اما كاهش جزئي در اين موارد قابل صرف نظر كردن است.
تجربه هاي جديد نشان مي دهد براي سيمانهاي پرتلند محدود كردن دما به سقف60 تا 65 سانتيگراد ضروري است اما در سيمانهاي آميخته بويژه اگر سرباره و پوزولان زياد باشد و ممكن است بتوان سقف دما را تا حدود زيادي افزايش داد آهنگ افزايش دما در قطعات نازك معمولاً به 20 تا 30 درجه سانتيگراد در ساعت محدود مي شود و آهنگ كاهش دما در پايان عمل آوري حرارتي بر قطعات نازك به 15 تا 20 درجه سانتي گراد در ساعت محدود مي گردد.
در عمل آوري حرارتي افزايش دماي بتن از 35 درجه به بالا را بايد به گيرش اوليه و حتي گيرش نهايي فوم بتن مشروط كرد يعني بالا بردن دما از حد 35 سانتيگراد معمولاً بايد پس از 3 تا 5 ساعت آغاز شود.
در فوم بتن هاي حباب دار ممكن است عمل آوري حرارتي مشكلاتي منجمله ترك خوردگي را به دنبال داشته باشد. عمل آوري حرارتي با دو روش كلي انجام مي شود. ايجاد گرما در فوم بتن و محيط اطراف و ياحفظ گرما و بهره بردن از گرما زائي دروني هيدراسيون و دماي اوليه ايجاد گرما در محيط و فوم بتن با روشهاي سوزاندن يك ماده سوختني، استفاده از بخاري و المنت برقي، بكارگيري لامپهاي مادون قرمز، استفاده از جريان برق كم ولتاژ در قالب فلزي و ميلگردهاي بتن و دميدن بخار آب به محيط فوم بتن انجام مي شود كه آخرين آنها علاوه بر عمل آوري حرارتي، عمل آوري رطوبتي نيز محسوب مي شود.
در روش حفظ گرما صرفاً اطراف فوم بتن عايق بندي مي شود تا گرماي حاصله از هيدراسيون سيمان را در خود نگهدارد. استفاده از پشم شيشه، پشم سنگ، يونوليت و فومهاي مختلف، بكارگيري خاك اره، كاه و پوشال حتي پهن (بدون تماس مستقيم با بتن و به شرط بي اهميت بودن مسايل بهداشتي) از جمله انواع عايق بندي به حساب مي آيد.
در عمل آوري حرارتي علاوه بر نكات كلي قبلي بايد به نكات زير توجه كرد:
– دود و گازهاي حاصل سوختن مواد نبايد در تماس با بتن جوان و نارس قرار گيرد.
– شوك حرارتي نبايد در بتن بوجود آيد.
عمل آوري رطوبتي (مراقبت) فوم بتن
عمل آوري رطوبتي با روش هاي مختلفي صورت مي گيرد كه به ترتيب اولويت و نتيجه بخشي ذكر مي شود. اصول عمل آوري رطوبتي، عدم ايجاد تري و خشكي مكرر مي باشد ضمن اينكه در عمل آوري رطوبتي شوك حرارتي نيز بايد بوجود آيد.
هر چه در اين نوع عمل آوري بتوان آب بيشتري در اختيار بتن گذاشت وضعيت بهتري خواهيم داشت. غرقاب كردن بتن، آب بستن روي بتن به نحوي كه روي بتن بايستد، آب پاشي به بتن به روش باراني، ايجاد غبار آب و مه سازي دميدن بخار آب به بتن از جمله روشهاي رطوبت رساني مستقيم مي باشد و بهترين روشها محسوب مي شود بهر حال نبايد اجازه داد بتن خشك شود و دوباره بر روي آن آب پاشيد. ضمناً آبي كه در تماس با بتن قرار گيرد نبايد بيش از 12 درجه سانتي گراد خنك تر از بتن باشد بنابر اين پاشيدن آب خنك به بتن خشكي كه زير آفتاب داغ شده است صحيح نيست بلكه خشك شدن بتن در ابتداي كار صحيح نمي باشد.
رطوبت رساني غير مستقيم و با واسطه جاذب آب به نحوي كه تا حدوي جلوي تبخير از سطح فوم بتن را بگيرد روش ديگري است كه مي تواند بكار رود بويژه اگر بکارگيري روشهاي قبلي به دلائل اشكالات اجرائي و كمبود آب ممكن نباشد. پوششهاي جاذب آب مي تواند از جنس چتائي، گليم، حصير، خاك اره، كاه و پوشال و حتي خاك و ماسه باشد. هرچه ضخامت اين مواد بيشتر و جذب آب آنها بالاتر باشد بهتر است. بهر حال نبايد مواد مضر در اين مواد به ميزان قابل توجهي وجود داشته باشد. پوشش بايد به طور كامل ايجاد شده و باد و ساير عوامل نبايد آن را از سطح جدا كند و بتن آشكار شود. در موارد اضطراري و به ناچار مي توان از پوشش هاي مانع تبخير مانند نايلون يا مواد شيميايي خاص استفاده نمود. اين مواد بر روي سطح پاشيده يا ماليده مي شود و به مدت 7 تا 10 روز جلوي تبخير را مي گيرد و نوع مر غوب آن پس از اين مدت به تدريج پوسته شده وجدا مي شود. نوع محلول در آب آن به نوع غير محلول در آب ارجحيت دارد بهر حال هريك از اين پوشش ها بايد بطور كامل انجام شود و گرنه خسارت زيادي به بار مي آورد.
مدت عمل آوري فوم بتن
مدت عمل آوري به دماي فوم بتن (هواي مجاور سطح)، نوع سيمان و شرايط محيطي حاكم پروژه، نوع فوم بتن، نوع افزودني مصرفي و حتي نسبت آب به سيمان، اهميت پروژه و فوم بتن موجود درآن بستگي دارد. در آئين نامه بتن ايران حداقل مدت عمل آوري با توجه به نوع سيمان، دماي فوم بتن يا هواي مجاور و شرايط محيطي حاكم بر پروژه ارائه شده است كه از كمتر از 3 روز تا بيش از 10 روز تغيير مي كند.
در آبا روش کنترل کفايت عمل آوري ذکر شده است. همچنين مي توان با تهيه نمونه آگاهي مقاومت بتن را در طي عمل آوري يا پس از بدست آورد.